چگونه مشخصه رزوه پیچ را بخوانیم؟ (راهنمای کامل خواندن Screw Thread Callout) در دنیای صنعت، مکانیک و ساختوساز، پیچها از اصلیترین قطعات اتصالدهنده محسوب میشوند. اما برای انتخاب پیچ مناسب، باید بتوانید مشخصه یا کد رزوه پیچ (Screw Thread Callout) را بخوانید و تفسیر کنید.
در این مقاله یاد میگیرید معنی اعداد و حروف روی پیچ چیست، تفاوت بین رزوههای متریک و آمریکایی چیست و چطور بر اساس callout پیچ مناسب انتخاب کنید.
مشخصه رزوه پیچ چیست؟
هر پیچ، علاوه بر طول و قطر، دارای مشخصات دقیقتری به نام رزوه یا Thread است. این مشخصه معمولاً روی نقشه فنی یا بستهبندی پیچ درج میشود و اطلاعاتی مانند قطر، گام، نوع رزوه و تلرانس را نشان میدهد.
یک Thread Callout در واقع «کد فنی رزوه» است که به صورت ترکیبی از اعداد و حروف نوشته میشود. برای مثال:
- M8 × 1.25 × 30 mm
- ¼-20 UNC
- #10-32 UNF 2B
اجزای اصلی یک مشخصه رزوه پیچ
| بخش | توضیح | مثال | 
|---|---|---|
| نماد استاندارد | نوع سیستم اندازهگیری (M = متریک، UN = آمریکایی) | M8 | 
| قطر اسمی (Major Diameter) | قطر بیرونی پیچ | 8 میلیمتر یا ¼ اینچ | 
| گام رزوه (Pitch) | فاصله بین قلههای دو رزوه متوالی | 1.25 میلیمتر یا 20 رزوه در هر اینچ | 
| طول پیچ | طول کل بدنه یا طول قسمت رزوهدار | 30 میلیمتر | 
| نوع رزوه | رزوه درشت (Coarse)، ریز (Fine) یا خاص | UNC / UNF | 
| تلرانس و دقت | کلاس دقت اتصال (برای کاربردهای دقیق صنعتی) | 2A / 2B | 
چگونه رزوه متریک را بخوانیم؟
رزوههای متریک در سیستم SI تعریف شدهاند و با حرف M شروع میشوند.
فرمول کلی آن به این صورت است:
M [قطر] × [گام] × [طول (اختیاری)]مثال:
M10 × 1.5 × 40 mm
- M: استاندارد متریک
- 10: قطر خارجی پیچ (میلیمتر)
- 1.5: فاصله بین رزوهها (گام رزوه)
- 40 mm: طول کل پیچ
اگر طول ذکر نشده باشد، معمولاً به معنی پیچ رزوهکامل است.
چگونه رزوه آمریکایی (Unified Thread) را بخوانیم؟
در سیستم آمریکایی (UTS)، به جای گام از عبارت TPI (Threads Per Inch = تعداد رزوه در هر اینچ) استفاده میشود.
فرمول کلی:
[قطر یا شماره] – [TPI] [نوع رزوه]مثالها:
- ¼-20 UNC
 = قطر ¼ اینچ، 20 رزوه در هر اینچ، نوع Coarse (درشت)
- #10-32 UNF
 = شماره 10، 32 رزوه در هر اینچ، نوع Fine (ریز)
در این سیستم:
- UNC = Unified Coarse Thread
- UNF = Unified Fine Thread
- UNEF = Unified Extra Fine Thread
تفاوت بین رزوه متریک و آمریکایی
| ویژگی | رزوه متریک | رزوه آمریکایی | 
|---|---|---|
| واحد اندازهگیری | میلیمتر (mm) | اینچ (inch) | 
| نحوه بیان گام | فاصله بین رزوهها | تعداد رزوه در هر اینچ (TPI) | 
| علامت شروع | M | شماره یا کسر عددی | 
| استاندارد | ISO Metric | Unified (UNC/UNF) | 
| کشور استفادهکننده | بیشتر کشورها | آمریکا و کانادا | 
نحوه تشخیص رزوه پیچ بهصورت عملی
برای اندازهگیری مشخصه پیچ، میتوانید از ابزارهای زیر استفاده کنید:
- کولیس دیجیتال (Digital Caliper): برای اندازهگیری قطر خارجی و طول پیچ
- گیج گام رزوه (Thread Pitch Gauge): برای تعیین گام رزوه در سیستم متریک یا TPI در سیستم آمریکایی
- جدول استاندارد رزوهها: برای مقایسه نتایج با استاندارد ISO یا UTS
نکات مهم هنگام خواندن مشخصه رزوه پیچ
- همیشه به نوع سیستم اندازهگیری توجه کنید (متریک یا اینچ).
- در رزوههای چپگرد، ممکن است علامت LH در پایان callout بیاید (مثلاً M8×1.25-LH).
- رزوههای Coarse برای اتصالات سریعتر و Fine برای اتصالات دقیقتر استفاده میشوند.
- در طراحی صنعتی، کلاس تلرانس (مثل 6H یا 2A) نشاندهنده میزان دقت اتصال است.
در ادامه بخوانید: گشتاور پیچ چیست و چه تاثیری در بستن صحیح پیچ و مهره دارد؟
کاربرد خواندن صحیح مشخصه رزوه پیچ
- انتخاب پیچ مناسب برای مونتاژ دستگاهها و ماشینآلات
- جلوگیری از آسیب به قطعات رزوهدار
- طراحی و نقشهکشی دقیق قطعات مکانیکی
- تطبیق پیچ و مهرههای استاندارد در پروژههای مهندسی
جمعبندی
خواندن مشخصه رزوه پیچ (Thread Callout) مهارتی ضروری برای مهندسان، تعمیرکاران و طراحان صنعتی است.
با یادگیری نحوه تفسیر اعداد و حروف روی پیچها، میتوانید اتصالات دقیقتر و ایمنتری ایجاد کنید.
سوالات متداول (FAQ)
1. رزوه متریک و UNC چه تفاوتی دارند؟
رزوه متریک بر پایه میلیمتر است و با حرف M مشخص میشود؛ اما رزوه UNC بر پایه اینچ است و تعداد رزوه در هر اینچ را نشان میدهد.
2. گام رزوه چیست؟
گام (Pitch) فاصله بین دو قله متوالی رزوه است که در سیستم متریک با میلیمتر و در سیستم آمریکایی با TPI اندازهگیری میشود.
3. رزوه راستگرد و چپگرد یعنی چه؟
رزوه راستگرد هنگام چرخش در جهت عقربههای ساعت بسته میشود، درحالیکه رزوه چپگرد برعکس عمل میکند. رزوه چپگرد معمولاً در قطعات دوار استفاده میشود.
4. چطور بفهمم پیچ من متریک است یا اینچی؟
اگر اندازهها با میلیمتر بیان شده باشند و حرف M در ابتدای مشخصه بیاید، رزوه متریک است. اگر از کسرهایی مانند ¼ یا #10 استفاده شده باشد، رزوه آمریکایی است.
5. چرا دانستن مشخصه رزوه مهم است؟
زیرا انتخاب پیچ اشتباه میتواند به قطعه آسیب بزند، اتصال را سست کند یا در صنایع حساس مثل خودرو و هوافضا موجب خطر شود.
 
															 
															 
															 
															 
															 
															 
															